ساز

سلام به شما دوستان عزيز و گرامي و همراهان هميشگي مقاله آموزش موسيقي، در اين مقاله به صورت كامل در مورد ويزگي هاي ساز مناسب توضيح ميدهيم پس تا انتها با ما همراه باشيد.

از نظر يك ذائقه متكامل و ديدگاه علمي خصوصيات ساز مطلوب را مي توان تحت عناوين ذيل برشمرد:
الف : خصوصيات شكلياين خصوصيات به شكل و ظاهر فيزيكي ساز ارتباط دارند و اجمالا عبارتند از :
1- تناسب شكلي : بدين معنا كه ظاهر و شكل ساز از چا چوب هاي مربوطه تجاوز نكرده باشد همانگونه كه در بحث مربوط به پروژه ساخت سه تار خواهيم ديد ، ميان شكل و اندازه اجزاي اصلي سه تار يعني كاسه و دسته تناسب دقيق فيزيكي وجود دارد . عدم رعايت چنين تناسبي باعث خارج شدن سه تار از اسلوب هاي مورد نظر است .2- هماهنگي و تناسب وزني : ميان اجزاي اصلي سه تار (كاسه و دسته) از نظر وزني تناسب برقرار باشد . به نحوي كه در موقع نوازندگي تعادل ساز به طور كامل برقرار باشد . يعني از نظر فيزيكي به گونه اي طراحي شده باشد كه در حين نواختن نيازي به صرف نيروي انساني براي نگهداشتن آن نباشد . عدم ثبات ساز هر چند نشانه بارز وجود مشكلات ديگر چون رعايت نشدن وزن و بطور كلي فقدان تناسب ميان اجزاي سه تار است ، طبعا باعث عدم كنترل ، ايجاد خستگي و ناراحتي براي نوازنده است و بر كيفيت كار هنري تاثير منفي مي گذارد . يكي از مهمترين نتايج عدم ثبات ساز ، سختي اجراي وارياسيون ها و تكنيك هاي پنجه اي است .3- دارا بودن نرمش هاي لازم روي دسته براي اجراي تكنيك هاي دسته همچمون ويبره و. . .يكي از مهمترين عوامل نرمش دسته ، تعادل پوزيسيوني است . يعني در سازهايي كه تعادل پوزيسيوني برقرار باشد نرمش دسته بيشتر است . به علاوه نرمش دسته از دو جهت قابل توجه است ، يكي نرمش سيم ها روي دسته در برخورد با مضراب و ديگري خوش دست بودن دسته از نظر جرم و وزن و شكل .4- هماهنگي فيزيكي با جسم نوازنده : از اين نظر ساز بايد به نحوي طراحي شود كه از لحاظ اندازه و ساير خصوصيات ظاهري با جسم نوازنده هماهنگ باشد ، مثلا براي خردسالان ساز بزرگ و برعكس براي افراد تنومند نيز ساز كوچك به علت عدم تناسب جسمي مناسب نيست .5- كاسه سه تار بايد به صورت همگون و متناسب تراشيده شده باشد ، به طوري كه تمام قسمتهاي آن با زدن ضربه اي صداي هماهنگ بدهد . گود بودن و گسل غير منطقي اصطلاحا باعث ايجاد صداي مرگ در ساز مي شود .ب : خصوصيات مربوط به صوتاين خصوصيات كه مربوط به نوع و شخصيت صداي ساز هستند ، اجمالا عبارتند از :
1- سلامت صوت از نظر عاري بودن از اصوات مزاحم .2- تناسب حجم صدا : به نحوي كه نه آنقدر كم باشد كه نيازمند وسايل مصنوعي تقويت صوت باشد و نه آنقدر زياد كه شنيدن آن شنونده را آزاري بيش نباشد .3- موسيقايي بودن جنس صدا : موسيقايي بودن همان نزديكي صداي ساز به طبيعت و احساس انساني است .همانگونه كه اصوات انسانها با هم متفاوتند سازها را نيز طبيعتا صداهاي متفاوت و مختلف است . به ديگر سخن با جوش خوردن صرف چند قطعه چوب و شكل گيري آن صداي حاصله لزوما صداي موسيقي نخواهد بود و چه بسا طنين ساز در حد تشديد بي محتواي ارتعاش چند رشته سيم باقي بماند ، يعني تركيب ناپخته چوب و فلز كه نه تنها كافي نيست بلكه گوش خراش و آزار دهنده نيز هست .4- نرمي (خشك نبودن) و عدم خشوت صوت5- شيريني صوت : شيريني به معناي حالت خوشايند بودن صوت است كه به علت پخته و منظم بودن هارمونيك ها بوجود مي آيد . صداي شيرين از نظر طبع متكمل قابل پذيرش است . شيريني يا عدم شيريني صداي ساز ممكن است تحت تاثير عوامل مختلف باشد بعلاوه شيريني صوت تقريبا نسبي است . مثلا صداي برخي سازهاي كوبي مانند سنج و دهل در شرايط خاصي از شيريني و دلپذيري قابل توجه اي بر خوردار است حال آنكه در شرايط عادي پذيرش آنها براي گوش انسان بسختي ممكن است . بهترين راه حل براي سنجش شيريني واقعي صوت را ميتوان احساس نوازنده حرفه اي و شنونده آگاه دانست .6-تعادل : منظور از تعادل ، همگوني و برابري است . تعادل كه به بالانس نيز تعبير مي شود ، داراي جنبه هاي مختلف است . يعني ساز بايد در جنبه هاي مذكور داراي تعادل باشد . اين جنبه ها عبارتند از :الف : تعادل ارزشي : يعني ميان ارزش هاي سازي مورد لزوم از قبيل نرمي و شيريني صوت و يا سبكي و تناسب شكلي ، تعادل برقرار باشد . به ديگر سخن بطور مثال هر حجم صدا ميزاني از نرمي را مي طلبد و بالعكس .
ب : تعادل پوزيسيوني : به معناي هماهنگي پوزيسيونهاي چند گانه ساز از نظر كيفيت ، جنس و شخصيت صدا .
ج : تعادل (تناسب) حجمي : به معناي هماهنگي ساز از نظر حجم صدا ، اگر حجم صدا كم و زياد شود تعادل پوزيسيوني دچار اختلال مي گردد . كم شدن حجم صدا باعث خشكي صدا و زياد شدن آن باعث كدري و نرمي مفرط سيم مي شود .